Lây truyền Covid ở trẻ em vẫn còn nhiều tranh cãi?

Trường học đã bắt đầu mở cửa trở lại nhưng những nhà khoa học vẫn đang nỗ lực nghiên cứu để tìm câu trả lời.

Lây nhiễm covid 19 ở trẻ em đã là câu hỏi quan trọng kể từ những ngày đầu của dịch. Đã có nhiều thành phố cho phép trường học được mở cửa trở lại 

Trẻ em là một bộ phận nhỏ xác định nhiễm covid 19 – Thấp hơn 2% các trường hợp nhiễm bệnh theo báo cáo của Trung Quốc, Ý và Mỹ.

Nhà nghiên cứu đặt câu hỏi liệu trẻ em ít bị lây nhiễm và khó lây truyền hơn so người lớn. Có nhiều quan điểm cho thấy những bằng chứng ngày càng tăng trẻ nguy cơ trẻ bị nhiễm thấp hơn. Nhưng Alasdair Murno, một nhà nghiên cứu bệnh truyền nhiễm nhi khoa tại bệnh viên đại học Southampton nước Anh cho biết: họ không thể kiểm soát phần lớn việc lây nhiễm khi mở cửa trường học.

Các nhà khoa học khác lại đưa ra quan điểm về sự trở lại trường học quá vội vã. Họ nói rằng tỷ lệ mắc bệnh ở trẻ thấp hơn người lớn một phần vì chưa tiếp xúc nhiều với viruss- đặc biệt ở những trường học bị đóng cửa. Và trẻ em cũng không được kiểm tra thường xuyên như người lớn vì thường có những triệu chứng nhẹ hoặc không có triệu chứng.

Gary Wong, chuyên nghiên cứu về bệnh hô hấp trong nhi khoa tại trường đại học Trung Quốc của Hong kong nói rằng “ Tôi không thấy bất cứ lý do sinh học và dịch tễ nào để tin trẻ em không bị nhiễm bệnh”. “ Khi nào mà còn sự lây lan trong cộng đồng, việc mở lại trường học có thể tạo điều kiện cho việc lây truyền”. Ông cho rằng hệ thống giám sát và kiểm tra tốt nên được tiến hành trước khi mở cửa trở lại.

Nếu trẻ em là nguồn lây nhiễm thì dịch có thể tấn công trở lại sau vài tuần ở những thành phố cho trẻ em đi học trở lại, các nhà khoa học cho biết.

Để trả lời cho cuộc tranh luận trên đòi hỏi các nghiên cứu dân số lớn, chất lượng cao, một trong số đó đã được làm – bao gồm các xét nghiệm kháng thể trong máu (một dấu hiệu của nhiễm virus trước đó).

Các nhà khoa học đang nghiên cứu các phản ứng miễn dịch của trẻ để tìm hiểu lý do tại sao trẻ em lại có các triệu chứng nhẹ hơn so với người lớn khi bị nhiễm bệnh và cung cấp thông tin khả quan về điều trị.

Tính nhạy cảm

Một nghiên cứu được công bố vào ngày 27 tháng 4 tạp chí The Lancet với chuyên đề bệnh truyền nhiễm, đươc in lần đầu vào tháng 3, đã nghiên cứu chùm ca bệnh các hộ gia đình được xác nhận nhiễm covid 19 ở Thâm Quyến, Trung Quốc. Đã phát hiện ra những trẻ em dưới 10 tuổi có khả năng nhiễm bệnh như người lớn nhưng có những triệu chứng nhẹ hơn. Munro cho rằng: “ Điều đó là một dấu hiệu cảnh bảo cho thấy trẻ em là đối tượng mang mầm bệnh nhưng không biểu hiện triệu chứng”

 Nhưng những nghiên cứu khác ở Hàn Quốc, Ý, Iceland, nơi mà dịch đang bùng phát, đã thống kê tỷ lệ nhiễm bệnh thấp ở trẻ em. Một vài nghiên cứu ở Trung Quốc cũng ủng hộ đề xuất tỷ lệ nhiễm bệnh thấp trẻ em. Một công bố khoa học vào 29 tháng 4, phân tích dữ liệu về người nhiễm bệnh. Tác giả thấy rằng cứ 1 trẻ dưới 15 tuổi nhiễm bệnh thì có gần 3 người ở nhóm tuổi 20 đến 64 bị nhiễm.

Murno nói số liệu trên không kết luận nhóm tuổi từ 15 trở lên, cho thấy nguy cơ nhiễm của nhóm tuổi này ngang bằng người lớn.

Nguy cơ lây nhiễm

Thậm chí có rất ít thông tin khả năng lây truyền virus ở trẻ em . Một nghiên cứu một ca bệnh ở Pháp mô tả về một đứa trẻ 9 tuổi vẫn đi học ở trường và học một lớp trượt tuyết khi có những biểu hiện của triệu chứng nhiễm Covid-19, nhưng không lây nhiễm cho bất cứ ai tiếp xúc. Murno nói: “ Không có trường hợp người trưởng thành tiếp xúc với nhiều người mà không lây nhiễm cho một ai”.

Kirsty Short nhà nghiên cứu về virus ở đại học Queensland ở Brisbane, Úc đã tiến hành phân tích gộp nhưng chưa được công bố đã nghiên cứu về các hộ gia đình, bao gồm những nước chưa đóng cửa vào thời gian dịch như Singapore. Bà đã phát hiện ra những đứa trẻ rất hiếm khi là người đầu tiên mang virus về nhà, nó chỉ chiếm 8% trên tổng số hộ gia đình nghiên cứu. Để so sánh, khi dịch cúm H5N1 thì tỷ lệ này là 50%.

Murno nói: “ Nghiên cứu về các hộ gia đình đã cho thấy chúng ta cảm thấy yên tâm hơn về sự lây truyền của trẻ, thậm chí khi có nhiều trẻ bị nhiễm bệnh, chúng cũng không về nhà và lây nhiễm cho người khác”

Nhưng Wong cảnh báo nghiên cứu này không dùng chọn cỡ mẫu ngẫu nhiên mà được chọn khi có người lớn bị nhiễm ở đó. Vì vậy rất khó để nói ai là người mang virus đầu tiên trong hộ gia đình. Việc đóng cửa trường học và các trung tâm chăm sóc ban ngày có thể giải thích được lý do tại sao trẻ em không phải là nguồn lây nhiễm chính của SARS- CoV-2. Những viruss hô hấp khác có thể truyền từ người lớn sang trẻ em và ngược lại, vì vậy không thể nói viruss này là trường hợp ngoại lệ.

Sự thực về 2 báo cáo về trẻ em mắc Covid 19 có triệu chứng có lượng RNA viruss bằng người lớn. Nhóm nghiên cứu với người dẫn đầu là Chiristian Drosten, một nhà nghiên cứu về virus của bệnh viện Charite ở Berlin cho biết: “ Dựa vào những kết quả, chúng tôi cảnh bảo sự mở lại trường học và nhà trẻ trong tình hình hiện tại. Trẻ em có thể lây nhiễm như người lớn”. Tuy nhiên theo, Harsish Nair, một nhà dịch tễ học của đại học Edinburgh nước Anh đã cho rằng: “Chưa có bằng chứng về lượng RNA là chỉ số cho sự lây nhiễm của một người”

Trong khi một số nghiên cứu việc lây truyền virus từ trường học ra cộng đồng, nhưng một báo cáo từ Úc thấy rằng sự lây truyền này bị hạn chế và thấp hơn các loại virus đường hô hấp khác, như cúm. Theo dõi, hơn 850 người đã tiếp xúc với 9 học sinh và 9 nhân viên được xác nhận nhiễm Covid-19 tại các trường tiểu học và trung học ở bang New South Wales, chỉ có 2 trường hợp bị nhiễm bệnh và đều là trẻ em.

Trên cơ sở đó, Murno nói: “ Trẻ em được phép trở lại trường học. Chúng sẽ có được nhiều thứ hơn là mất như bỏ lỡ việc học, không nhận được hỗ trợ giáo dục như là bữa ăn miễn phí tại trường”

Short nói: “Mở cửa trường học không có nghĩa là trở lại bình thường. Sẽ có rất nhiều bất tiện và sự thay đổi, như là dãn cách các bàn học và đóng cửa sân chơi, để giảm sự lây nhiễm ”. Các nhà nghiên cứu Hà Lan thì có kế hoạch giám sát chặt chẽ khi mở cửa lại trường học.

Phản ứng miễn dịch

Nhà nghiên cứu cho rằng trẻ em có xu hướng chống lại tốt Covid- 19 hơn người lớn. Phần lớn trẻ bị nhiễm bệnh nhẹ hoặc không có triệu chứng nhưng vẫn có một số trẻ bị nặng, thậm chí dẫn đến tử vong. Đã có những báo cáo chỉ ra số lượng nhỏ trẻ ở Lon don và New York đang phát triển một phản ứng viêm tương tư như bệnh hiếm Kawasaki.

Wong nói: “ Tôi không ngạc nhiên khi có sự liên kết giữa Covid-19 và Kwasaki, vì nhiều bệnh viruss khác có liên kết với Kwasaki. Một lý thuyết cho rằng tại sao trẻ em lại có triệu chứng nhẹ hơn, đó có thể là phổi của trẻ chứa ít receptor ACE-protein mà SARS- CoV-2 sử dụng để xâm nhập tế bào, hơn người trưởng thành. Nhưng để xác nhận điều này cần phải sử dụng nghiên cứu trên mẫu mô trẻ em. Và điều này rất khó thực hiện” 

Những nhà nghiên cứu khác lại cho rằng trẻ em thường tiếp xúc các loại coronavirus khác, như là bệnh cúm thông thường, điều đó bảo vệ trẻ em trong đại dịch nguy hiểm này. Murno nói: “ Nhưng điều này cũng không chính xác vì thậm chí ngay cả khi là trẻ sơ sinh cũng không mắc bệnh nguy hiểm này”

Wong đề xuất rằng trẻ em có thể đáp ứng miễn dịch thích hợp để chống lại virus, nhưng không đủ mạnh để diệt hoàn toàn virus. Phân tích sơ bộ về 300 cá nhân bị nhiễm virus đã phát hiện trẻ em sản xuất ra lượng cytokines- protein được giải phóng từ hệ thống miễn dịch thấp hơn nhiều. Bệnh nhân ở mọi lứa tuổi bị bệnh nặng có nồng độ cytokine cao hơn. Nhưng cũng có thể  “ Họ bị bệnh nặng hơn thì họ có nồng độ cytokine cao hơn hoặc họ có nồng độ cytokine cao hơn vì học bị bệnh” 

            Nguồn: https://www.nature.com/articles/d41586-020-01354-0

Tài liệu tham khảo:

1. Bi, Q. et al. Lancet Infect. Dis. https://doi.org/10.1016/S1473-3099(20)30287-5 (2020).
2. Zhang, J. et al. Science https://doi.org/10.1126/science.abb8001 (2020).
3. Danis, K. et al. Clin. Infect. Dis. https://doi.org/10.1093/cid/ciaa424 (2020).
4. Pan, A. et al. J. Am. Med. Assoc. https://doi.org/10.1001/jama.2020.6130 (2020).

Ngọc Minh (Theo Nature)